Atzerritik 3.0
Ez, ni ez naiz Spanish.
Badira hilabete batzuk atzerrian nagoela, eta tira, agian bada ordua
barrena askatzeko. Atzerria zapaldu duzuen guztiek jakingo duzuenez etengabe
ezagutzen da jende berria ezezaguna den herri batean. Noski, jendea ezagutzeko
baina zerbait jakin behar da beraiei buruz, eta hala datoz lehen galderak.
Izenaren ahoskera argi ustea zaila ez bada, horra bigarren galdera
saihestezina: nongoa haiz?
Gutxi batzuek jakingo dute Euskal Herriaren berri agian, eta azalpenak eman
beharko dira horrelakoetan. Zeini inporta zaio ordea gauzak azaltzea aurrean
duzun pertsonak aditu eta ulertzeko ahaleginak egiten dituenean? Arazoa, aldiz,
auzokoak dira. Betiko erdaldunak. Euskalduna naizela diodanean erresumindu
egiten diren horiek, ezezagunen aurrean espainiartzat aurkezten nautenek nik
euskalduna naizela esateko astirik eduki baino lehen ia.
Asko dira ditudan lagun espainiarrak, gutxiago frantsesak, baina guztiekin
mintzo izan naiz Euskal Herriaz. Haiek banatzen duten horren elkartasunaz. ¿Y
Navarra también es vuestra o? Laztana, nola esan, gu gara Nafarroa. Mesedez
irakurzazu liburu bat. Baina saiatu naiz azaltzen, saiatu behintzat. Zaila
baitzait nire ideiak argi azaltzea, ideiak direnean gai jakinetan argi ez
ditudanak, senti ditzakedan arren. Hare zailagoa historiaz hitz egitea, orainaz
hitz egitea, gure errealitateaz hitz egitea, hain luzea eta korapilotsua. Baina
guztietan zailena, ulertu nahi ez nauen horri zerbait azaltzen saiatzea. Ez
baitute ulertzen askotan hizkuntza bezain gauza sinplea. Guk gurea izatea, eta
gure eskola, ikastola eta unibertsitateetan euskaraz ikastea. Nola gailenduko
da ba beste hizkuntza bat ‘haienak’
diren lur espainiarretan?
Barregura ematen dit askotan: gu nahi gaituzte baina gure izaterik gabe.
Hau da, espainiarra naiz haientzat; baina gaztelania hutsean, ene hizkuntzarik
gabe, geure sinbolorik gabe eta soilik Euskal Autonomia Erkidegoa eta Nafarroa,
eta banatuta noski. Baina ni ez naiz hori, gu ez gara hori. Besteetan, ordea,
negargura. Sentitzen dudanean hein batean ez didatela naizen hori izaten uzten,
diodanari edo egiten dudanari begi txarrez begiratzen diotenean. Naizena
izatearen errudun banintz gisa, pentsatzen dudana pentsatzeagatik haien kontra
egingo banu gisa, sentitzen dudana zentzugabea balitz gisa. Baina ez dute
ulertzen nik ez dudala haien kontra egiten, baizik nirea defenditzen, kendu
zidaten eta kendu nahi didaten horren alde baizik ez nagoela.
Beste batzuetan prentsa espainiarra irakurri eta nolabaiteko tristezia
sortzen zait pentsatzean haiek horrela bizi dutela gure errealitatea horrela
zaielako kontatu. Eta tristeziarekin batera inpotentzia puntu bat, ni ulertu ez
arren konprenitu nazaten lortzen ez dudanean (horrek zentzurik badu…). Zeren
nik, nola edo hala, haiek horrela pentsatzea konprenitu, konprenitzen dut. Ez
baitute guk bizi duguna bizi, ez baitiete historia guri bezala kontatu. Nahiz
eta askotan sentitzen dudan ez dutela sekula historian erreparatu. Zeren tira…
haiena ez da txalotzekoa. Baina hor nonbait urte asko pasatu dira hartatik, non asko hitz oro subjektiboa den.
Zeozer izkutatu nahi baldin bada jar itzazu siglak eta atxilotu pare bat.
Edo GOOOOLA. Iniestarena, mundialekoa. Izugarria izan behar zuen horrek.
Baina hori ere, zaila zaie ulertzea. Zera: niri ez zaidala oiloipurdia jartzen
Iniestaren gola ikustean. Une hartan partidua ere ikusten ez nengoela, ez
zelako nire prioritatea. Horretan bai, inbidia sentitzen dut, izugarria
gainera. Guk ere geurea animatu ahal genukeen! Nola azaldu niri malkoak jausten
zaizkidala pasaden asteko korrika in-streaming jarraitzen dudanean; Amets
Arzallusen bertso sorta bat entzuten dudanean jartzen zaidala oilo ipurdia.
Ezin azal daiteke. Baina azaltzeko zenbat eta ahalmen gutxiago izan orduan eta
gehiago bizitzen zait sentimendua.
Eta nahiz politika arlo sakona izan, nahiz gure gaia erreza ez izan, nahiz
norbere baitan ere egoera, gertakizun, gai, eta alor askoren inguruko ideiak
garatzen eta argitzen jarraitzen dugun zenbaitek, argi dut, oso argi: Ez, ni ez
naizela Spanish. Euskalduna naiz eta behar beste aldiz errepikatuko dut, nahiz
aurrekoa kontrakoa esaten ari. Zeren bai, paso egin nezake, total jende hau ez
dut berriro ikusiko. Baina ez naiz ni, nire aberria da. Gu gara. Eta izan nahi
dut. Era xelebre, edo tonto, batean azaltzearren: ez dut kanpotar batek zezenekin,
gaztelaniarekin, sangriarekin, paellarekin, eguzkiarekin eta hondartzarekin
erlaziona nazan nahi. Zeren ni ez naiz hori.